Meerdere massaclaims gestart tegen energieleveranciers om variabele energiecontracten
Het gerechtshof in Amsterdam heeft op 25 maart 2025 een uitspraak gedaan over variabele energiecontracten. Het hof oordeelde dat het prijswijzigingsbeding in deze contracten oneerlijk is en in strijd met Europees consumentenrecht. Deze uitspraak opent de deur voor miljoenen Nederlandse huishoudens om compensatie te eisen voor onterechte tariefverhogingen. Verschillende claimorganisaties en de Consumentenbond bereiden inmiddels massaclaims voor tegen energieleveranciers.
Wat betekent deze uitspraak voor consumenten?
De uitspraak van het gerechtshof heeft grote gevolgen voor consumenten die de afgelopen vijf jaar een variabel energiecontract hadden. Volgens experts kunnen zij nu schade claimen bij hun energieleverancier vanwege onrechtmatige prijsverhogingen.
“Deze uitspraak is heel opvallend. De prijzen waren toentertijd erg aan het schommelen, dus het was op zich begrijpelijk dat de prijzen tussentijds vaker werden gewijzigd. Alleen als de contractvoorwaarden dat niet toelaten, dan krijg je dat een rechter daar wat van moet vinden” zegt Tom Schlagwein, energie-expert bij EasySwitch.nl. “Consumenten met een variabel contract hebben mogelijk recht op substantiële compensatie, variërend van enkele honderden tot duizenden euro’s per huishouden. Het is heel spannend wat hier uit gaat komen en of de claim gaat worden toegewezen.”
Volgens claimorganisatie Claimer.nl zijn consumenten acht jaar lang misleid en kan de totale schade oplopen tot tussen de € 15 miljard en € 25 miljard. Per huishouden wordt de schade geschat tussen de € 500 en € 6.000.
Wat was er mis met het prijswijzigingsbeding?
Het prijswijzigingsbeding in de algemene voorwaarden van energieleveranciers stelt hen in staat om eenzijdig tarieven te wijzigen. Volgens het gerechtshof is dit beding echter onvoldoende duidelijk over de omstandigheden waaronder tariefwijzigingen zijn toegestaan.
Hoewel bij variabele contracten tariefwijzigingen normaal gesproken twee keer per jaar mogen plaatsvinden (op 1 januari en 1 juli), hebben veel leveranciers in 2022 vaker prijsverhogingen doorgevoerd. Bovendien werden consumenten onvoldoende geïnformeerd over de redenen voor deze verhogingen, vindt de rechter.
Esther Janssen van Stichting Eerlijke Handelspraktijken legt uit: “De tussentijdse prijsverhogingen van Vattenfall schenden zowel Europese regelgeving als nationale wetgeving. De Algemene Voorwaarden zijn gezamenlijk opgesteld met de Consumentenbond en de Vereniging Eigen Huis onder begeleiding van de Sociaal Economische Raad. De Consumentenbond en de Vereniging Eigen Huis waren destijds niet akkoord met het prijswijzigingsbeding. De algemene voorwaarden worden door de gehele energiesector gehanteerd. Dit betekent dat ook andere energieleveranciers mogelijk onrechtmatig hebben gehandeld. Miljoenen consumenten hebben hierdoor mogelijk recht op compensatie.”
Welke consumenten komen in aanmerking voor compensatie?
Volgens het CBS had begin 2022 ongeveer 57% van de Nederlandse huishoudens een variabel energiecontract. Dat komt neer op ongeveer 4,5 miljoen huishoudens die mogelijk in aanmerking komen voor compensatie.
“Consumenten die in de afgelopen vijf jaar een variabel contract hadden waarbij tussentijdse tariefverhogingen zijn doorgevoerd, hebben mogelijk recht op compensatie,” legt Tom Schlagwein uit. “Dit geldt ook voor de reguliere halfjaarlijkse aanpassingen als consumenten hierover onvoldoende zijn geïnformeerd.”
Koen Rutten van Finch Dispute Resolution bevestigt dit: “De algemene voorwaarden van Vattenfall zijn oneerlijk. Daarop kunnen alle klanten een beroep doen met een variabel contract waarvan de tarieven tussentijds zijn verhoogd. Dit kan ook van toepassing zijn op de halfjaarlijkse tariefaanpassingen per 1 januari en 1 juli. Vattenfall heeft haar klanten vooraf onvoldoende geïnformeerd over de redenen voor prijsverhogingen.”
Verschillende massaclaims in voorbereiding
Naar aanleiding van de uitspraak zijn verschillende organisaties bezig met het voorbereiden van massaclaims:
- Claimer.nl verzamelt aanmeldingen voor een massaclaim. Oprichter Nick Voorbach stelt: “Consumenten zijn acht jaar lang misleid. De schade is enorm. Ik denk dat dit de grootste massaclaim ooit in Nederland wordt, met tientallen miljarden euro’s schade. Wat mij het meest verbaast, is dat de energiemaatschappijen vrolijk zijn doorgegaan met hun oneerlijke praktijken, terwijl een eerdere uitspraak van rechtbank Amsterdam van begin 2023 heel duidelijk was.”
- Stichting Eerlijke Handelspraktijken bereidt een massaclaim voor met ondersteuning van bureau consumentenbescherming GoBaxter.
- Consumentenbond Claimservice heeft een meldpunt geopend waar consumenten zich kunnen melden. De bond wil eerst in kaart brengen hoeveel consumenten zijn gedupeerd voordat verdere stappen worden ondernomen.
Reactie van energieleveranciers
Vattenfall, de energieleverancier tegen wie de rechtszaak was aangespannen, is het “fundamenteel oneens” met de uitspraak. Een woordvoerder licht toe: “We zijn het niet eens met de uitspraak omdat bij een variabel tarief het tarief tijdens de looptijd van de overeenkomst kan wijzigen. Dit kan meerdere keren per jaar en het tarief kan zowel stijgen als dalen. In de algemene sectorvoorwaarden staat duidelijk omschreven in welke gevallen de tarieven kunnen wijzigen, bijvoorbeeld bij prijsontwikkelingen op de groothandelsmarkten voor elektriciteit en gas.”
Brancheorganisatie Energie-Nederland heeft laten weten de uitspraak te bestuderen en nog niet inhoudelijk te kunnen reageren.
Wat kunnen consumenten nu doen?
“Voor consumenten is het belangrijk om eerst te controleren welk type energiecontract ze hebben of hadden in de afgelopen vijf jaar,” adviseert Tom Schlagwein. “Verzamel vervolgens alle relevante documenten, zoals contracten, jaarafrekeningen en berichten over tariefwijzigingen. Deze informatie is essentieel om eventuele claims te onderbouwen.”
Consumenten kunnen zich aansluiten bij een van de lopende initiatieven of individueel een klacht indienen bij hun energieleverancier. Bij een afwijzing kunnen ze naar de Geschillencommissie Energie stappen.
De Consumentenbond geeft aan te streven naar een gezamenlijke oplossing met energieleveranciers. “De bedoeling is om er samen uit te komen,” zegt een woordvoerder. “Maar we sluiten juridische procedures niet uit.”
Kies bewust voor het juiste energiecontract
Deze situatie onderstreept het belang van een weloverwogen keuze voor het juiste type energiecontract. Momenteel zijn de energieprijzen relatief stabiel, wat het een goed moment maakt om verschillende opties te vergelijken.
“In het huidige marktklimaat kan het verstandig zijn om de verschillende contracttypes goed tegen elkaar af te wegen,” adviseert Tom Schlagwein. “Een vast energiecontract biedt zekerheid over je tarieven, terwijl een dynamisch energiecontract kan profiteren van gunstige prijsontwikkelingen op de energiemarkt.”
Via onafhankelijk advies kun je bovendien bepalen welk type contract het beste aansluit bij jouw verbruikspatroon en risicobereidheid. Dit helpt je om een weloverwogen keuze te maken en mogelijk te besparen op je energierekening door over te stappen naar de goedkoopste energieleverancier voor jouw situatie.
Over de auteur: Tom Schlagwein
Sinds 2019 is Tom Schlagwein energie-expert bij EasySwitch.nl. Hij volgt de laatste ontwikkelingen in de energiemarkt en geeft onafhankelijk advies voor je energiecontract.
